Άρθρα

Αν και το τρέξιμο στο κρύο είναι προτιμότερο από ότι στη ζέστη, εν τούτοις η έντονη και παρατεταμένη έκθεση του μαραθωνοδρόμου στο κρύο, σε ισχυρούς ανέμους και βροχή τον εκθέτει στον κίνδυνο της υποθερμίας. Η διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος σε τέτοιες συνθήκες είναι μια δύσκολη υπόθεση και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως είναι η ταχύτητα του δρομέα και η βιοδομή του.

Το 80% της ενέργειας που παράγεται κατά την καύση των τροφών μετατρέπεται σε θερμότητα, ένα μέρος της οποίας χρησιμεύει για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, ενώ το υπόλοιπο αποβάλλεται στο περιβάλλον μέσω του δέρματος και της αναπνοής. Σε περιπτώσεις που η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ χαμηλή— η αποβαλλομένη θερμότητα είναι μεγαλύτερη από την παραγόμενη μέσω του μεταβολισμού— η θερμοκρασία του σώματος μειώνεται οπότε ελλοχεύει ο κίνδυνος της υποθερμίας. Σε αυτό συμβάλλουν οι κρύες μάζες του αέρα τις οποίες εισπνέει ο μαραθωνοδρόμος και ο ισχυρός άνεμος που παγώνει το σώμα του. Όσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα του δρομέα, τόσο περισσότερο βιώνει τον άνεμο. Επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η υγρασία και ο ιδρώτας που παραμένουν στα ρούχα. Η κατάλληλη ενδυμασία θα απομακρύνει τον ιδρώτα από το δέρμα αλλά ένα υγρό φανελάκι θα μειώσει τη θερμοκρασία του σώματος πιο γρήγορα από ότι ένα στεγνό. Γι’ αυτό το λόγο είναι προτιμότερο να φοράει κάποιος δύο έως τέσσερα λεπτά μπλουζάκια αντί για ένα ή δύο χοντρά ρούχα, ώστε να διαχειρίζεται καλύτερα την ενδυμασία του ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος.

Οι λεπτότεροι δρομείς είναι πιο ευάλωτοι στο κρύο επειδή αποβάλλουν περισσότερη θερμότητα. Επίσης οι ψιλόλιγνοι επειδή εισάγουν στους πνεύμονες μεγαλύτερες ποσότητες κρύου αέρα κατά τις βαθιές εισπνοές, ενώ ταυτόχρονα αποβάλλουν μεγαλύτερη ποσότητα θερμότητας κατά την εκπνοή και από το δέρμα μέσω εφίδρωσης.

Η τακτική που θα ακολουθήσει ο δρομέας έχει μεγάλη σημασία για τη διατήρηση σταθερής της θερμοκρασίας μέχρι το τέλος του αγώνα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτοί που ξεκινούν γρήγορα τον αγώνα, με αποτέλεσμα το δεύτερο μισό να είναι πιο αργό από το πρώτο μισό, δε διατηρούν σταθερή θερμοκρασία και τερματίζουν με χαμηλότερες θερμοκρασίες απειλούμενοι από υποθερμία. Αναπόφευκτα η απόδοση μειώνεται για τους εξής λόγους:

• Το σώμα, λόγω του ψύχους, αυξάνει τον μεταβολισμό του προκειμένου να διατηρήσει τη θερμοκρασία του σταθερή. Αυτό σημαίνει «κλέψιμο ενέργειας», η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για καλύτερη απόδοση από τους μυς. Αντίθετα εδώ δαπανάται για να διατηρήσει τη θερμοκρασία του σταθερή. Το σώμα δηλαδή «αγωνίζεται» επιπλέον για να διατηρήσει τη θερμοκρασία του.
• Επειδή οι μυς χρειάζονται γρήγορη προσφορά ενέργειας χρησιμοποιούν περισσότερο τους υδατάνθρακες και λιγότερο το λίπος με αποτέλεσμα να εξαντλούνται ταχύτερα τα αποθέματα γλυκογόνου. Αυτό σημαίνει περισσότερη κατανάλωση οξυγόνου σε δεδομένη ταχύτητα και λιγότερη οικονομία.
• Στο ψύχος η αποδέσμευση οξυγόνου από την αιμοσφαιρίνη μειώνεται με αποτέλεσμα να μειώνεται η προσφορά οξυγόνου στους μυς. Επίσης τα επιφανειακά στρώματα των μυών που εκτίθενται στο ψύχος παθαίνουν αγγειοσύσπαση, η οποία είναι ένας επιπλέον παράγοντας μείωσης παροχής οξυγόνου στους μυς. Λόγω των ανωτέρω οι μυς χρησιμοποιούν την άλλη οδό του αναερόβιου μεταβολισμού για παροχή ενέργειας. Αυτό όμως προκαλεί αυξημένη χρήση γλυκογόνου και παραγωγή γαλακτικού οξέως νωρίτερα από ότι θα συνέβαινε σε φυσιολογικές συνθήκες.

Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι οι κρύοι μυς έχουν λιγότερη αντοχή.

Πάντως ακόμη και σε πολύ άσχημο καιρό ο αριθμός των μαραθωνοδρόμων που χρειάζονται σοβαρή ιατρική βοήθεια είναι πολύ μικρότερος από αυτούς που πάσχουν από θερμικές βλάβες λόγω ζέστης.

Δρόσος Βενετούλης

Ιατρός, Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.