Άρθρα

Ζούμε σε μια περίοδο διερεύνησης των αλληλεπιδράσεων μεταξύ της πρόσληψης τροφής και της απάντησης του οργανισμού, δηλαδή της έκφρασης των γονιδίων στο διατροφικό ερέθισμα. Η δημιουργία ενός ευνοϊκού μεταβολικού περιβάλλοντος για την καλύτερη ενεργοποίηση του υποδόριου και ενδομυϊκού λίπους για παροχή ενέργειας είναι μια πρόκληση για τον μαραθωνοδρόμο και έχει σημασία για έναν υγιή τερματισμό.

Οι υδατάνθρακες αποτελούν επίσης ένα σημαντικότατο καύσιμο για τον δρομέα, αφού οι μυς τροφοδοτούνται κυρίως από τη γλυκόζη, η οποία προέρχεται από το γλυκογόνο του ήπατος και των μυών αλλά και από την εξωγενή χορήγηση. Την τελευταία εβδομάδα πριν από τον αγώνα συνιστάται η φόρτιση με υδατάνθρακες, προκειμένου να αυξηθούν οι αποθήκες γλυκογόνου. Αν όμως ο αθλητής πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη επιβάλλεται να μην ακολουθήσει αυτή την τακτική, επειδή θα προκαλέσει σοβαρή διαταραχή στο μεταβολικό του προφίλ. Μερικοί αθλητές πάσχουν από αυτοάνοσα νοσήματα, π.χ. η celia’s disease, η οποία επηρεάζει την απορρόφηση της γλουτένης από το έντερο, λόγω φλεγμονής του εντερικού τοιχώματος. Επειδή η γλουτένη είναι απαραίτητος υδατάνθρακας θα πρέπει να βρουν υποκατάστατα με τροφές που δεν περιέχουν γλουτένη, όπως μαύρο ρύζι και γιαούρτι.

Ένα σοβαρό θέμα που απασχολεί τους δρομείς είναι οι ωφέλειες που προκύπτουν από τη στέρηση υδατανθράκων πριν και κατά τη διάρκεια της προπόνησης και οι οποίες προκαλούν ειδικές προσαρμογές που αυξάνουν την απόδοση. Έχει παρατηρηθεί ότι η στέρηση υδατανθράκων ενεργοποιεί μεταβολικές οδούς και γονίδια, που αυξάνουν τη δραστηριότητα ενζύμων και την παραγωγή πρωτεϊνών, που σχετίζονται με την αυξημένη καύση-οξείδωση του λίπους. Εντούτοις, αν και έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα στην απώλεια βάρους δε μεταφράζεται πάντα σε αυξημένη απόδοση.

Το θέμα είναι υπό διερεύνηση και κάποιοι ερευνητές προτείνουν ένα επίπεδο του γλυκογόνου του ήπατος και των μυών, το οποίο είναι κατάλληλο για να πυροδοτούνται αυτές οι μεταβολικές οδοί. Εννοείται ότι η στέρηση των υδατανθράκων δε γίνεται την τελευταία εβδομάδα. Επομένως, η απάντηση στο ερώτημα, ποια από τις δύο τακτικές (στέρηση ή φόρτιση) θα πρέπει να εφαρμοστεί είναι περιοδικά και οι δύο. Είναι σαφές ότι οι προσαρμογές των μιτοχονδρίων στη μειωμένη χορήγηση υδατανθράκων κατευθύνουν τον μεταβολισμό προς την οξείδωση των λιπών ενώ ταυτόχρονα μειώνουν τη χρήση των αποθηκών της γλυκόζης. Αντίθετα η χορήγηση υδατανθράκων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, αμέσως πριν από τον αγώνα προκαλεί μείωση της κινητοποίησης–οξείδωσης του λίπους και συνεπώς μείωση της οικονομίας του τρεξίματος. Πάντως αν γίνει φόρτιση πρέπει να γίνεται τις δυο-τρεις τελευταίες μέρες πριν από τον αγώνα, αφού προηγηθεί στέρηση υδατανθράκων.

Η κατανάλωση μείγματος γλυκόζης και φρουκτόζης κατά τη διάρκεια του αγώνα προκαλεί αύξηση 20-40% της κατανάλωσης των εξωγενώς χορηγούμενων υδατανθράκων σε σύγκριση με τη χορήγηση ενός μόνου υδατάνθρακα, πράμα που σημαίνει ότι ο οργανισμός κάνει οικονομία στις δικές του αποθήκες γλυκογόνου.

Όσο αφορά στην ερώτηση ποια είναι η ιδανική τακτική για τον μαραθωνοδρόμο η απάντηση είναι ότι εξαρτάται από τον οργανισμό του, διότι καθένας έχει τη δική του μεταβολική ανταπόκριση.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.