Άρθρα

Όσο ο μαραθωνοδρόμος απομακρύνεται από τη ζώνη ομοιοστασίας του και τα συμπτώματα του πόνου και της κόπωσης επιδεινώνονται προοδευτικά, τόσο το αίσθημα της επιθυμίας να σταματήσει τείνει να υπερισχύσει του κινήτρου να πραγματοποιήσει τον στόχο του. Το αρχικό κίνητρο και ο ενθουσιασμός δοκιμάζονται και όταν η δυσπραγία φτάσει σε οριακά επίπεδα ανεκτικότητας ο εγκέφαλος μάς υπαγορεύει να ενδώσουμε στην κόπωση και στον πόνο. Φαίνεται όμως ότι ο εγκέφαλος δεν εκτιμά μόνο την επιθυμία να σταματήσουμε αλλά και τη βούληση και το κίνητρο να συνεχίσουμε τον αγώνα. Όσο μεγαλύτερα είναι τα αποθέματα της θέλησης τόσο υπερτερούν η ανεκτικότητα στον πόνο και η καρτερία στις κακουχίες. Με την επανάληψη της επώδυνης άσκησης βαθύτερα αποθέματα θέλησης και ανθεκτικότητας ενεργοποιούνται (ξοδεύονται) ενώ κατά τη φάση της ξεκούρασης υπεραναπληρώνονται, όπως ακριβώς συμβαίνει με το ενεργειακό καύσιμο των μυών μετά την άσκηση.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι διάρκεια νυχτερινού ύπνου λιγότερη από έξι ώρες συνεπάγεται μείωση της ανθεκτικότητας, του αυτοελέγχου και της απόδοσης. Επίσης η πτώση του ζαχάρου στο αίμα και στον εγκέφαλο που συμβαίνει μετά από δύο ώρες επώδυνης άσκησης μπορεί να είναι μία από τις αιτίες της εξάντλησης της δεξαμενής θέλησης.

Φαίνεται ότι δεν είναι μόνο οι μυς που χρειάζονται καύσιμο κατά τη διάρκεια του μαραθώνιου αλλά και ο εγκέφαλος για την ενίσχυση της θέλησης. Αν και αυτό είναι μόνο μια υπόθεση μπορεί ωστόσο να εξηγεί για ποιον λόγο αν ένας δρομέας πάρει γλυκόζη κοντά στο τέλος της διαδρομής του μαραθώνιου, όταν όλο το γλυκογόνο έχει σχεδόν εξαντληθεί και η γλυκόζη δεν έχει τον απαιτούμενο χρόνο να φτάσει στους μυς, παρατηρείται μια σημαντική ώθηση στην απόδοση. Ίσως ενισχύοντας την περιοχή της βούλησης και καρτερίας του εγκεφάλου μειώνεται ο πειρασμός (επιθυμία) να ελαττώσει ο δρομέας ταχύτητα ή να σταματήσει.

Ο καθένας ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του, τους γενετικούς του παράγοντες, τις πεποιθήσεις και τα πιστεύω του, τη συναισθηματική του κατάσταση, την υποστήριξη από το περιβάλλον του και από το πλήθους κατά τη διάρκεια του αγώνα επεξεργάζεται διαφορετικά το αίσθημα της κόπωσης.

Τελικά με την επανάληψη της δοκιμασίας και της επεξεργασίας των συμπτωμάτων από τον εγκέφαλο το σύστημα οδηγείται σε αυτοματοποίηση της διαδικασίας, δηλαδή η ανθεκτικότητα και η θέληση ενσωματώνονται στο ασύνειδο τμήμα του εγκεφάλου εμποτίζοντας την ψυχοσύνθεση του μαραθωνοδρόμου και του δρομέα μεγάλων αποστάσεων.

Είναι γνωστό ότι η ηθική ή η υλική επιβράβευση του δρομέα ενισχύει τα αποθέματα της θέλησης και της αποφασιστικότητας του, ώστε να ξεπεράσει τα όριά του με αποτέλεσμα να διαταράσσονται σοβαρά οι μηχανισμοί της ομοιοστασίας τους. Π.χ. όταν ο εγκέφαλος διαπιστώσει ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος εξάντλησης ενεργειακών αποθεμάτων, τα οποία ο οργανισμός χρησιμοποιεί για έκτακτες ανάγκες, ή όταν υπάρχει κίνδυνος θερμοπληξίας, τότε στέλνει ρυθμιστικά μηνύματα στους μυς και αλλάζει το μοντέλο τρεξίματος, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ταχύτητα του δρομέα. Ο εγκέφαλος με βάση τα μηνύματα που λαμβάνει από τα διάφορα όργανα και το εξωτερικό περιβάλλον ενεργοποιεί μικρότερο ή μεγαλύτερο αριθμό μυϊκών ινών σε κάθε μυ και διαμορφώνει την ταχύτητα και το μοντέλο τρεξίματος, ώστε ο δρομέας να εκπληρώσει τον στόχο του.

Δρόσος Βενετούλης

Ιατρός, Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.